COVID-19’un yayılma süreci tüm dünyada devam ediyor. Hükümetler ve acil servis hizmetleri bulundukları ülkelerde COVID-19’un yarattığı sıkıntılara odaklanmış durumda. Dünya Bankası da COVID-19’un getirdiği ekonomik sorunlarla mücadele konusunda hükümetlere yol gösterecek Sürdürülebilir Ekonomik İyileştirme Listesi hazırladı. Dünya Bankası, IMF, merkez bankaları ve bölgesel bankalar uluslararası düzeyde çalışmalar yürütüyor. Bu çalışmalar, iflasların önüne geçmeyi, koruyucu giysiler üretmeyi ve ihtiyacı olan ailelere yardım ulaştırmayı kapsıyor. Acil ihtiyaçlar karşılamanın yanı sıra uzun dönem planlar yapmak da bir o kadar önem kazanıyor. Ekonomik, sosyal ve çevresel ortak faydaları esas alan teşvik yatırımları ülkelerin kriz sonrası daha güçlü bir şekilde geri dönmelerinde belirleyici bir rol oynayacak.
Sürdürülebilir Ekonomik İyileştirme
Hükümetlerin teşvik paketlerini bir araya getirirken hesaba katması gereken birçok faktör bulunuyor: acil ihtiyaçlar, yerel kurumsal kapasite, piyasa koşulları, borçlanma yeri ve geçmiş altyapı yatırım kararlarının mirası. Uzun vadede sürdürülebilir planlar hazırlayan hükümetler emisyon azaltma, uzun ömürlü esneklik ve uygulanabilirlik gibi kriterleri de dikkate alıyor. Dünya Bankası, hükümetlere bu süreçte destek vermek amacıyla “sürdürülebilir ekonomik iyileştirme” listesi hazırladı. Destekleyici bir rehber niteliğine sahip olan listede hükümetlerin COVID-19 sürecinde göz önünde bulundurması gereken konular sıralanıyor.
Büyük ölçüde 2008 ekonomik krizinin analizlerini baz alarak hazırlanan liste, yeni altyapı yatırımlarının teşvik girişimlerinin bir parçası olması gerektiğini savunuyor. Bu yatırım planlamaları halihazırda devam eden projelere uygulanabileceği gibi COVID-19 özelinde yapılan teşviklere de uygulanabilir. Hükümetlerin hızlıca eyleme koyabileceği ve ekonomik gelir hedefleyen projeleri ve uzun vadede sürdürülebilir büyüme ve refahı amaçlayan projeleri bir arada yürütmesinin gerekliliği vurgulanıyor.
Kısa vadeli projelerin kriterleri şu şekilde sıralanıyor:
- İstihdam yaratma: Yatırılan dolar başına yaratılan istihdam sayısını baz alınır. Bu kriter aynı zamanda yaratılan istihdam ile ihtiyaç duyulan işgücü niteliğinin paralelliğine bakıyor.
- Ekonomik aktiviteyi destekleme: Yapılabilecek her bir müdahalenin ekonomiye olan katkısı incelenir.
- Doğru zamanlama ve risk: Projelerin çok kısa vadede teşvik ve istihdam bakımından fayda sağlayıp sağlamadığına, yeniden bir yerel karantina uygulanması durumunda kalıcı olup olmadıklarına bakılır.
Uzun vadede projelerin kriterleri ise şunlar:
- Uzun vadede büyüme potansiyeli: Yatırımların insani, doğal ve fiziksel sermayeler üzerindeki etkisi dikkate alınır. Örneğin, hava ve su kirliliği azaltan, temiz içme suyuna erişimi iyileştiren bir proje nüfusun gelecekteki sağlığını inşa ederek insan sermayesini olumlu yönde etkileyecektir.
- Gelecekteki krizlere karşı dayanıklılık: Yapılan planlamalarla gelecekte karşılaşılabilecek doğal afetler ve iklim sorunlarına veya COVID-19 gibi beklenmeyen krizlere karşı hazırlıklı olma hali dikkate alınır.
- Emisyon yoğunluğunu azaltma ve sürdürülebilir büyüme: Teşvik paketlerinden yapılan yatırımların yeşil ekonomiyi desteklemesi önemlidir. Yapılan yatırımların gelecek yıllarda doğaya zarar vermemesi, sel bölgeleri oluşturmaması gibi faktörler baz alınır.
COVID-19’un yayılma süreci birçok politik tedbir ihtiyacını beraberinde getiriyor. Hükümetlerin iyileşme sürecine odaklanması ise yarının nasıl şekilleneceği hakkında fikir veriyor. Ancak bu olağanüstü hal durumunda gündemin yoğunluğu toparlanma planlarını geciktirebiliyor. Dünya Bankası’nın hazırladığı liste planlama sürecini kolaylaştırması ve alınacak kararları hızlandırması bakımından önem taşıyor.
Kaynak: Worldbank Blog
Daha fazla haber için buraya tıklayınız.
